13 października 2024 r. mija 45. rocznica śmierci dr Anny Lewickiej-Kamińskiej (1906-1979), wybitnej badaczki dziejów dawnej książki, zwłaszcza inkunabułów i historii opraw książkowych.
Urodziła się 27 kwietnia 1906 r. w Brzostku w pobliżu Jasła w rodzinie lekarskiej Zygmunta Lewickiego i Marii z domu Michalewskiej. W 1911 r. jej rodzice zamieszkali w Krośnie. Anna uczyła się początkowo w Krośnie, potem w Krakowie w Prywatnej Żeńskiej Szkole Powszechnej SS Urszulanek, a następnie w Gimnazjum SS Urszulanek i tam w 1926 r. otrzymała świadectwo dojrzałości. W latach 1926-1931 studiowała historię i polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ), uzyskując dyplom magistra filozofii w zakresie historii.
Po studiach pracowała jako nauczycielka w Prywatnym Gimnazjum Żeńskim w Wadowicach (15 X 1931-1 IV 1934), równocześnie przygotowując rozprawę doktorską „Krosno w wiekach średnich” (Krosno 1933), którą obroniła w 1933 r. na UJ. Na jesieni 1934 r. otrzymała dorywczą pracę bibliotekarki w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie (bez uposażenia). Później przez pół roku żyła z zasiłku dla bezrobotnych. W październiku 1935 r. rozpoczęła bezpłatną praktykę w Bibliotece Jagiellońskiej (BJ). Po dwóch latach zaczęła otrzymywać wynagrodzenie, pracując w Biurze Katalogowym BJ.
Po wybuchu wojny pracowała jako pielęgniarka w szpitalu w Krośnie, kierowanym przez jej ojca. W 1940 r. powróciła do BJ (wówczas Staatsbibliothek Krakau) i opracowywała nowe nabytki. Od lipca 1944 r. do lutego 1945 r. przebywała u rodziców w Krośnie. W sierpniu 1945 r. uczestniczyła w poszukiwaniu na Śląsku zbiorów wywiezionych tam przez Niemców.
W 1946 r. wyszła za mąż za wybitnego historyka i archiwistę dr. Adama Kamińskiego, który zachęcił ją do podjęcia pracy naukowej. W 1948 r. ukończyła kurs dla opracowujących stare druki, kierowany przez prof. Alodię Kawecką-Gryczową. Od 1949 r. pracowała w Oddziale Starych Druków BJ, kierowanym w latach 1950-1953 przez wybitnego uczonego, archiwistę, bibliografa i historyka literatury, Karola Badeckiego. Po jego śmierci - od 1 września 1953 r. do przejścia na emeryturę 31 grudnia 1971 r. - kierowała tym Oddziałem. W tym czasie Oddział przygotował wiele wystaw, poświęconych dawnej książce. Dr Lewicka-Kamińska szkoliła młodych pracowników, wiele artykułów napisanych przez pracowników BJ powstało dzięki jej inspiracji i pomocy. Zajmowała się również codziennie badaniem książek w tzw. starym zasobie BJ, wyszukując stare druki, zabytkowe oprawy, ekslibrisy, zapiski proweniencyjne.
Utrzymywała kontakty z wybitnymi krakowskimi historykami i była doskonale przygotowana do samodzielnej pracy badawczej nad dziejami dawnej książki. Od 1952 r. opublikowała kilkadziesiąt prac, dotyczących historii książki drukowanej, historii bibliotek i czytelnictwa, (m.in. Renesansowy księgozbiór Mikołaja Czepla w Bibliotece Jagiellońskiej (Wrocław 1956) oraz dziejów opraw książkowych. Napisała też część (lata 1492-1655) pierwszego tomu Historii Biblioteki Jagiellońskiej (Kraków 1966). Brała udział w opracowaniu katalogu największego zbioru inkunabułów w Polsce - Inkunabuły Biblioteki Jagiellońskiej (Kraków 1962). Opracowała ponad 200 haseł do Encyklopedii wiedzy o książce (Wrocław 1971). W latach 1970-1971 wygłosiła cykl wykładów na Międzywydziałowym Studium Bibliotekoznawstwa UJ. Z końcem 1971 r. na własną prośbę przeszła na emeryturę, zamierzając skupić się na pracy naukowej. W 1974 r. wydano w Krakowie bibliofilskie edycje: Nieznane exlibrisy polskie XVI wieku w Bibliotece Jagiellońskiej oraz Najstarszy druk krakowski. Almanach Cracoviense ad annum 1474. Faksymile z notą bibliograficzną i komentarzem dr Lewickiej-Kamińskiej. Nie ukończyła planowanej monografii Z dziejów staropolskiej oprawy książkowej, której dziewięć, niemal całkiem gotowych rozdziałów pozostało w maszynopisie.
Od 1935 r. należała do Związku Bibliotekarzy Polskich. W 1956 r. została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, a w 1967 r. została członkiem Komisji Nauk Historycznych Oddziału Krakowskiego PAN.
Zmarła w Krakowie 13 października 1979 r. Została pochowana na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kw. LXX, rząd 31, miejsce 4).
M.P.
Zob. też:
Pirożyński Jan: Anna Lewicka-Kamińska i jej badania nad dawną książką. W: Kustosze zbiorów specjalnych. Warszawa : Wydaw. SBP, 2004, s. 25-31. (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t. 8)
Rzadkowolska Magdalena: Lewicka-Kamińska Anna. W: Słownik pracowników książki polskiej : Suplement IV. Warszawa : Wydaw. SBP, 2016 s. 146
Szwejkowska Helena: Anna Lewicka-Kamińska, w kręgu "umiłowanej swej specjalności". 27 IV 1906-13 X 1979. „Roczniki Biblioteczne’ 1979 z. 2, s. 399-404